در ساختمان سازی، ابزارها و مصالح مختلفی به کار برده می شوند که یکی از مهم ترین آنها، شناژ است. شناژ یکی از اصلی ترین بخش های فونداسیون یک ساختمان است که از آن جهت وصل کردن پی های عمودی و جلوگیری از وارد شدن تمام فشارهای یک سازه به یک نقطه استفاده می شود. شناژ انواع متعددی دارد که هرکدام، کاربردها و مزایای مختلفی دارند. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به پاسخ سوال شناژ چیست پرداخته و همچنین با کاربرد و انواع مختلف آن بیشتر آشنا شویم.
شناژ چیست؟
شناژ یکی از بخش های مهم ساخت یک ساختمان است. همچنین یکی از مهم ترین مراحل کرسی چینی در ساختمان سازی محسوب می شود. از شناژ جهت اتصال پی ها یا فونداسیون های عمودی یک سازه استفاده می شود. در بیشتر ساختمان ها، از پی های منفرد جهت انتقال یکسان فشار ناشی از وزن کلی سازه استفاده می شود که این پی ها، به صورت تکی در فاصله تقریباً ۵ متری از یکدیگر قرار دارند.
پی ها باید با یک پی نواری یا افقی مستحکم که در واقع همان شناژها هستند به یکدیگر متصل شوند. این شناژها، وظیفه حمل فشار و نیروهای کششی که توسط پی های عمودی و افقی ایجاد شده اند را بر عهده دارند. در واقع فرق شناژ با فونداسیون، اتصال پی ها و تشکیل فونداسیون توسط شناژ است. در ساخت شناژها، اغلب از متریال مختلفی مانند تیر چوبی، تیرآهن و میلگرد استفاده می شود.
انواع شناژ
شناژ ها طبق کاربرد، مزایا و چگونگی اجرا به انواع عمودی، افقی، مورب و مخفی دسته بندی می شوند:
- شناژ افقی: شناژ افقی وظیفه انتقال یکنواخت فشار در یک ساختمان و جلوگیری از متمرکز شدن آن در یک نقطه را بر عهده دارد. از این نوع شناژ نیز اغلب در ساخت سازه های ضد زلزله به صورت ضربدری یا به شکل خرپا استفاده می شود که کمک می کند فشارها و ارتعاشات وارد شده به بخش های اصلی فونداسیون کاهش یابد و انرژی ورودی به سازه نیز به شکل یکنواخت پخش و به زمین منتقل و از آن خارج شود. در ساخت شناژهای افقی اندازه گیری دقیق و با کیفیت بودن متریال ساخت بسیار مهم است.
- شناژ عمودی یا قائم: شناژ عمودی که برای اتصال پی های افقی استفاده می شود، اغلب جهت ساخت ساختمان های چند طبقه کاربرد دارد. این شناژها از قسمت پایین به فونداسیون سازه و از قسمت بالا نیز به شناژ افقی وصل می شوند و استفاده از آن ها در همه ساختمان ها ضروری نیست. شناژ قائم، در انتقال فشار ناشی از زلزله و دیگر عوامل طبیعی نقش مهمی دارد و در ساختمان هایی که ضد زلزله هستند به صورت خرپا یا ضربدری به شناژهای افقی وصل می شوند. ارتفاع شناژ عمودی باید حداقل ۲۰ سانتی متر و حداکثر ۲۵ سانتی متر باشد.
- شناژ مورب: شناژ مورب نیز مانند شناژ افقی نقش مهمی در ساختمان سازی دارد. زیرا برای جلوگیری از وقوع خطرات زلزله لازم است در محور پی های تحتانی و فوقانی کلاف سازی بیشتری انجام شود. برای این کار، شناژ به شکل مورب در کنار شناژهای افقی، از پشت ساختمان در جهت مهار سازی کف به کار برده می شود.
شناژ مخفی چیست؟
از شناژ مخفی در سقف تیرچه بلوک و در ساختمان هایی که دهانه ای به طول بیش از ۴ متر دارند به کار برده می شود. فاصله این شناژها از یکدیگر حدود ۲ متر است و در طراحی آن نیز در بالا و پایین مقطع، از دو میلگرد ۱۶ آجدار به فاصله ۱۰ سانتی متر استفاده می‌شود.
کاربرد و موارد استفاده شناژ
یکنواخت کردن فونداسیون سازه، انتقال یکسان فشار کلی ساختمان، اتصال پی های منفرد و کنترل و جلوگیری از نشست سازه به شکل متقارن، اصلی ترین کاربردهای شناژ هستند. در مواردی چون سازه هایی با ابعاد و حجم بزرگ، ساختمان های چند طبقه، سست بودن خاک محل احداث، ساختمان سازی در مناطق زلزله خیز، ساختمان هایی که دهانه بزرگی ندارند و موارد مشابه، حتماً باید در ساخت سازه با توجه به کلیت و شرایط آن، از شناژ های مختلف استفاده کرد.
مطالب بیشتر: بهترین متراژ برای ساخت ویلا + مشخصات زمین
اصول مهم در شناژ بندی ساختمان
در شناژ بندی ساختمان، اصول و نکات بسیار مهمی وجود دارند که آشنایی و توجه به آن ها حائز اهمیت است. این نکات عبارتند از:
- در زمان تهیه مصالح ساختمانی مختلفی چون شناژ، حتماً باید به کیفیت آن ها توجه ویژه ای داشته باشید. همچنین میلگرد، تیرآهن و مصالح آرماتور بندی شناژ را از با کیفیت ترین گزینه ها تهیه کنید.
- در تمامی مراحل شناژ بندی و پیش از کلاف بندی، حتماً، باید یک مهندس ناظر حضور داشته باشد و مراحل را بررسی و تایید کند.
- بتن ریزی شناژ باید به شکلی انجام شود که همه نقاط آن پر از بتن شده و از میان شناژها به هیچ وجه نباید لوله عبور داده شود.
- از آنجایی که اندازه خاموت شناژها به عرض نوار فونداسیون، سایز میلگرد های طولی و تعداد طبقات سازه بستگی دارد، سازه بزرگ تر به فونداسیون بزرگ و قوی و همچنین سایز خاموت بیشتر نیاز دارد.
سخن پایانی
همانطور که پیش تر اشاره کردیم، شناژها از مصالح ساختمانی بسیار مهم در ساختمان سازی هستند. آنها در ایمن کردن سازه ها در مقابل حوادث طبیعی چون زلزله، نقش مهم و اساسی دارند. با شناژ بندی یک ساختمان، تمام سازه به شکل یکپارچه و یکنواخت عمل کرده و هیچ یک از پی ها در اثر فشار و نیرو های وارده حرکت نکرده و ساختمان آسیب نمی بیند. در این مقاله از گروه ویلاسازی مجریان، تلاش کردیم به پاسخ سوال شناژ چیست بپردازیم. همچنین انواع مختلف شناژ و کاربرد و اهمیت آن در ساختمان سازی را بیان کردیم.
سوالات متداول
۱. شناژ چیست؟
یکی از مهم ترین مصالح در ساختمان سازی است. از این رابط بتنی برای یکنواخت و یکپارچه کردن کلی پی و جلوگیری از آسیب ساختمان استفاده می شود.
۲. در چه مواردی می توان از شناژ استفاده نکرد؟
در موارد مثل کوچک بودن ابعاد سازه، یک طبقه بودن ساختمان، مستحکم بودن خاک محل احداث سازه می توان از شناژ استفاده نکرد. همچنین در صورت زلزله خیز نبودن محل ساخت، استفاده از شمع در زیر پی های منفرد و در زمان استفاده از ستون های پدستال، استفاده از شناژ ضروری نیست.
