محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی

امروزه محوطه سازی در معماری نوین جایگاه ویژه و حائز اهمیتی پیدا کرده است. درحال‌حاضر  علاوه بر نمای یک عمارت و نوع متریال استفاده شده نشان دهنده ارزش بنا در کنار دیگر استانداردها محسوب می‌شود. امّا اجرای عملیات محوطه سازی به فضای بیرونی ساختمان مربوط می‌شود که در ماهیت کلی سازه نقش بسزایی دارد. گرچه شاید در ظاهر به نظر آید که ایجاد یک باغ فارغ از مرزبندی باست از قاعده و قانون خاصی پیروی نمی‌کند. امّا محوطه سازی باغ یکی از فاکتورهای مهم در ایجاد هر باغ بدون در نظر گرفتن آن، کار به‌صورت اصولی پیش نخواهد رفت. درواقع درست همانند پارک‌ها و زمین‌های زراعی، اصل محوطه سازی در خصوص یک باغ هم امری بسیار ضروری است. ما در مقاله محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی قصد داریم تا به این موضوع بپردازیم. پس جهت آشنایی با ماهیت محوطه سازی ویلا با ما تا انتهای این مقاله از وب‌سایت ویلاسازی همراه باشید.

آشنایی با محوطه باغ ایرانی

محوطه باغ ایرانی درواقع نوع خاص از معماری و ساختار باغ و کاخ سازی، در طراحی زیبا و چشم‌نواز است که ایرانیان آن را ابداع نمودده‌اند. درواقع باغ‌های ایرانی را می‌توان به گوشه‌ای از بهشت تعبیر نمود که با طراحی منظم و استفاده از گیاهان و گل‌ها، جوی‌های روان و … زندگی را در آن جریان دارد.

ریشه شناسی نام باغ ایرانی در زبان فارسی باستان از کلمه پارایدائزه در معنای حصار، که برای نامیدن نوعی از باغ، که محصور بود، مورد استفاده قرار می‌گرفت. انواع باغ‌های ایرانی به دو بخش کلی تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

• باغ آرامگاه
• باغ کوشک

تاریخچه محوطه سازی در ایران

چنانچه بخواهیم پیشینه‌ای از محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی را در اختیار شما مخاطبین محترم ویلاسازی قرار دهیم، باید چنین عنوان نماییم که قدمت آن در میان ایرانیان، به حدود چهار هزار سال پیش از میلاد می‌رسد. زیرا نخستین روش امرار و معاش جهت گذران زندگی میان ایران باستان، کاشت و نگهداری از درختان میوه بود. امّا با گذشت زمان و گسترش تمدن شهرنشینی در آن دوران، کم‌کم باغ‌هایی که درختان میوه گسترش یافت و به تفریحگاه اقشار مرفه جامعه، مبدل شد.

محوطه سازی به سبک باغ ایرانی چه ویژگی هایی دارد؟

امروزه هر نوع معماری خاص، از ویژگی‌هایی منحصر به‌ خود برخوردار است که امضای اصالت آن سازه، محسوب می‌شود. این بدان معناست که شما با ورود در هر محیط، حال و هوایی را تجربه می‌نمایید. درواقع ریشه در اصالت و معماری آن محیط خواهد داشت. باغ‌های ایرانی و محوطه سازی هایی با این عنوان، همواره در تمام دنیا شهرت دارند. درحقیقت دلیل اصلی این شهرت و اصالت به‌ واسطه تکرار المان‌هایی است که هر کدام بخشی از یک داستان اصیل ایرانی را در فضا روایت می‌نمایند.

• مهم‌ترین المان‌ های محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی عبارتند از:
  • باغ‌های ایرانی به‌طور معمول همواره محسور هستند. این بدان معناست که عمدتاً به‌واسطه استفاده از چهار دیوار، دارای حریم خاص خودشان هستند.
  • پوشش گیاهی باغ‌های ایرانی، بیشتر درختانی تنومند و سایه اندازی هستند. ارتفاع اغلب این درختان، شخص را تحت تاثیر ابهت این نوع از باغ‌ها قرار می‌دهد.
  • طرح‌هایی که در محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی، دیده می‌شوند، عموماً طرح‌های رسمی‌تر یا اشکال هندسی و اغلب نقوش چهار گوش هستند.
  • محل پیاده‌روها در باغ‌های ایرانی، اغلب طرح‌هایی از سنگفرش یا آجر فرش‌هایی است که نمونه‌ آن‌ها را در معماری تاریخ ایران هم، به‌خوبی قابل رویت است.
  • در اکثر باغ‌های ایرانی، همواره بخش‌هایی به جوی‌های روان در محدوده باغ یا حوض‌های آب، اختصاص داده می‌شود.
  • در طراحی باغ‌ ویلا ایرانی اصیل همیشه شاهد این نکته هستیم که پیاده‌روی اصلی به عمارت باغ منتهی می‌شود.

7 اصل مهم در محوطه سازی باغ ایرانی

• رعایت سلسله مراتب

طبق این اصل، فضاها و عناصر مختلف براساس اهمیت، ارزش كاركردی و عوامل مهم دیگر در كنار هم قرار می‌گیرند.

• تقارن در بنا

تقارن یكی از اصول محوطه سازی است كه در دوران باستان در اکثر بناهای عمومی و مذهبی، مورد استفاده قرار می‌گرفت.

• انتخاب مركزیت بنا

از بارزترین عناصر در تركیب و سازمان دهی اکثر فضاهای معماری، است و بیشتر جهت تاكیدبرای مهم‌ترین قسمت مجموعه استفاده می‌شد.

• ریتم 

همان‌طور که می‌دانید به معنی تكرار موزون ساده یا پیچیده یك عنصر یا پدیده‌ای هنری است. هدف از تكرار موزون پیچیده، تكرار چندین عنصر به‌ صورتی است كه درك روابط حاكم بر آن‌ها، به مشاهده عمیقی نیاز دارد.

• استقلال و تشخیص فضاها 

در معماری ایران، همواره تمام فضاها، دارای استقلال و هویت هستند و هیچ فضایی منفی یا مانده از دیگر فضاها نیست.

• تنوع در وحدت 

در محوطه سازی باغ ایرانی، باوجود وحدت در خطوط كلی، هندسه و مصالح اجرایی، از تنوع فضایی بی‌نظیری، برخوردار است. درواقع تنوع فضایی باغ با تعریف فضاهای مستقل از یکدیگر، به‌واسطه محدودسازی، تنظیم فاصله دید، استفاده  از اشكال كامل هندسی، طرح كاشت و مواردی مشابه، نمود می‌یابد.

• طبیعت گرایی 

فرهنگ ایرانی همواره انسان را از طبیعت، جدا نمی‌داند. بلكه در این فرهنگ انسان همراه بادیگر عناصر طبیعت و جزئی جداناپذیر از آن پنداشته می‌شود.

ساختار و معماری باغ ایرانی طبق شیب زمین

• باغ‌های مسطح و کم شیب مانند باغ چهل‌ستون قزوین
• باغ های شیبدار مانند باغ شاهزاده ماهان
• باغ‌هایی که در ساخت آنها از عارضه‌های طبیعی مثل آبگیر و جنگل استفاده شده است.

چنانچه به بناهای داخل محوطه باغ ایرانی دقت کرده باشید، متوجه این نکته خواهید شد که کوشک و ساختمان باغ، در جایی با بهترین چشم انداز ساخته شده‌اند.

سخن آخر

به‌طورکلی رعایت ویژگی‌های محوطه سازی به سبک باغ ایرانی به ما کمک خواهد کرد، تا همچنان این سازه‌های کهن را حفظ نماییم. امید است مقاله محوطه سازی به سبک باغ های ایرانی مورد توجه شما مخاطبین محترم قرار گرفته باشد. لطفاً پس از مطالعه مقاله نظرات و تجارب شخصی خود را در زمینه محوطه سازی باغ ایرانی با ما در وب‌سایت ویلاسازی به اشتراک بگذارید.